محققان ایرانی برای نخستین بار موفق به تولید گوشت و تخم بوقلمون غنی از سلنیوم با استفاده از روش بیوترانسفورماسیون شدند

به گزارش پایگاه خبری بامدادفردا، علیرضا دهناد در گفتگو با خبرنگاران افزود: این فناوری که در ایستگاه تحقیقاتی بوقلمون کشور در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا شد، می‌تواند به بهبود سلامت انسان، افزایش بهره‌وری در صنعت طیور و کاهش هزینه‌های تولید مکمل‌های غذایی کمک کند.

وی بیان کرد: سلنیوم عنصری ضروری برای بدن انسان و حیوانات است که در مقدار کم ، نقش حیاتی در عملکرد سیستم ایمنی، تولید مثل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، سنتز DNA و متابولیسم دارد. این عنصر در آنزیم‌هایی مانند گلوتاتیون پراکسیداز، تیوردوکسین ردوکتاز و دِیدیناز نقش داشته و از آسیب‌های اکسیداتیو جلوگیری می‌کند. همچنین، سلنیوم به‌ طور خاص در غده تیروئید تجمع یافته و در تولید هورمون‌های T3 و T4 تأثیرگذار است. کمبود آن با مشکلاتی مانند بیماری تیروئیدیت هاشیموتو، ضعف عضلانی، کاهش باروری و اختلالات متابولیکی همراه است.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: سلنیوم در مواد غذایی نظیر میگو، ماهی تن، اسفناج، آجیل برزیلی، جگر گوساله، سیر، قارچ، ماهی سالمون، سینه بوقلمون، تخم مرغ، بادام هندی و جوانه گندم یافت می‌شود و میزان آن بسته به شرایط خاک محلی متفاوت است و در برخی مناطق، کمبود سلنیوم در رژیم غذایی دیده می‌شود.

دهناد گفت: در سال‌های اخیر، گوشت ماکیان به‌عنوان یک منبع پروتئینی با ارزش، مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. در کشورهایی که با کمبود مرتع مواجه هستند، گوشت طیور جایگزین مناسبی برای گوشت دام شده است. پرورش طیور به دلیل تأمین نیاز پروتئینی جوامع و هزینه‌های کمتر نسبت به سایر دام‌ها، اهمیت ویژه‌ای در سبد غذایی مردم دارد.

وی افزود: به دلیل اهمیت سلنیوم در سلامت انسان و کمبود آن در رژیم غذایی، تیم تحقیقاتی متشکل از متخصصین میکروبیولوژی، مهندسی شیمی و علوم تغذیه، با نظارت کارشناسان بخش تحقیقات علوم دامی، روشی نوین برای غنی‌سازی موادغذایی با سلنیوم ابداع کردند. در این روش، سلنیوم معدنی طی یک فرایند پیچیده بیوترانسفورماسیون میکروبی، به فرم آلی و زیست‌ دسترس تبدیل شد این فرآیند که یک سد بیولوژیک بین سلنیوم معدنی و فرد مصرف‌کننده ایجاد می‌کند، موجب افزایش ایمنی و کارایی جذب سلنیوم در بدن می‌شود.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: مکمل تولیدشده در جیره غذایی بوقلمون‌های ایستگاه تحقیقاتی بوقلمون کشور مورد استفاده قرار گرفت و نتایج حاصل نشان داد که مصرف آن موجب کاهش ضریب تبدیل غذایی، بهبود عملکرد رشد، افزایش بهره‌وری در تولید گوشت و بهبود کیفیت تخم بوقلمون می‌شود. همچنین، مقایسه تأثیر سطوح مختلف سلنیوم بر روی بوقلمون‌های بومی ۲۴ تا ۳۲ هفتگی نشان داد که این روش تأثیر معنی‌داری بر افزایش تعداد و توده تخم، کاهش قیمت خوراک و بهبود نسبت هزینه به تولید تخم دارد.

دهناد بیان کرد: نتایج پژوهش نشان داد که سلنیوم باعث بهبود عملکرد تولیدمثلی در هر دو جنس نر و ماده می‌شود. در نرها، این عنصر موجب افزایش حجم مایع منی، افزایش تحرک و غلظت اسپرماتوزوئیدها می‌شود. در ماده‌ها، سلنیوم به افزایش تولید تخم و بهبود بقای اسپرم در دستگاه تناسلی کمک می‌کند. همچنین، ترکیب سلنیوم با ویتامین‌های E و C به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، در مقابله با استرس‌های اکسیداتیو بسیار مؤثر است. در شرایط استرس، افزایش شدید رادیکال‌های آزاد مشاهده می‌شود که بدن انسان و ماکیان بدون مصرف ترکیبات آنتی‌استرس قادر به مقابله با آن نخواهد بود.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: در ایران برای درمان کمبود سلنیوم و بیماریهای مرتبط با آن، از مکمل‌های غذایی خارجی نظیر سلنومتیونین و سدیم سلنیت استفاده می‌شود که با قیمت بالا و در مقادیر محدود وارد می‌شوند. قیمت تقریبی محصول تولیدی داخلی، حدود یک‌پنجم نمونه‌های خارجی است که این امر باعث کاهش هزینه‌های درمانی و افزایش دسترسی عمومی به این مکمل خواهد شد. از دیگر مزایای این محصول، نقش آن در بهبود عملکرد سیستم قلبی- عروقی و کاهش موارد آسیت در پرندگان است. سلنیوم همچنین موجب افزایش ایمنی بدن از طریق تحریک ماکروفاژها، لنفوسیت‌ها و پلاسماسل‌ها می‌شود که این امر در رشد جنین و مقابله با بیماری‌های مختلف بسیار اهمیت دارد.

دهناد با اشاره به پتانسیل بالای این مکمل غذایی، خاطرنشان کرد: در صورت تکمیل تحقیقات تکمیلی، این محصول می‌تواند به‌صورت رسمی به صنایع داروسازی معرفی شده و به‌طور گسترده تولید شود. دامپزشکان و پزشکان می‌توانند از این مکمل برای درمان بیماری‌هایی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، انسفالومالاسی، دیستروفی عضلانی و سایر مشکلات مرتبط با کمبود سلنیوم استفاده کنند.

این دستاورد علمی، علاوه بر بهبود سلامت انسان و حیوانات، می‌تواند گامی مؤثر در جهت افزایش بهره‌وری صنعت طیور و کاهش وابستگی به مکمل‌های خارجی باشد.