سایه روشن انتخابات یازدهم در شبکه‌های مجازی/ انتخابات از چشم مخاطبان شبکه‌های مجازی

امروزه، به دلیل به وجود آمدن ابزارهای دیجیتالی، اکثر انسان‌ها به نوعی با شبکه‌های اجتماعی در ارتباط هستند. در واقع جوامع مختلف به خاطر تحولات عظیمی که در این حوزه صورت گرفته، به سمت جامعه اطلاعاتی یا جامعه شبکه‌ای در حال حرکت هستند.

از این رو، با گسترش ابزارهای پیشرفته ارتباطی و جریان انتشار سریع آزاد اطلاعات به نظر می‌رسد، عرصه‌های تازه‌ای رو به زندگی بشر گشوده که علاوه بر اینترنت، شبکه‌های اجتماعی مجازی هم‌چون فیس‌بوک، اینستاگرام، تلگرام، توییتر و … وارد عرصه‌های مختلف زندگی انسان‌ها شده است، که در این میان حوزه انتخابات و سیاست نیز بی‌بهره نمانده است.

سایه روشن انتخابات یازدهم در شبکه‌های مجازی

با این وجود؛ در آستانه انتخابات فعالیت و شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی به طور قابل توجهی چشمگیر می‌شود، نظر به اهمیت و نقش مهمی که رسانه‌های اجتماعی در معرفی برنامه‌ها و شعارهای نامزدهای انتخاباتی دارند، به بیان نکته‌هایی در این زمینه می‌پردازیم:

۱- نکته اول اینکه امروزه ما در سطح اینترنت و شبکه‌های اجتماعی با فرهنگ و واژه‌ای تحت عنوان شهروند خبرنگار روبه‌رو هستیم که مردم در اکثر مواقع زودتر از رسانه‌های رسمی و اصحاب رسانه اخبار را رصد و منتشر می‌کنند، بنابراین در برخی مواقع شاهد هستیم که جریان‌های سیاسی، کاندیداها و هواداران آنها؛ از طریق همین شهروند خبرنگارها، با شایعه‌پراکنی، انتشاراخبار نادرست و بداخلاقی‌ها در صدد فریب و تامین منافع خویش، هستند، و به عبارت دیگر این فضای رسانه‌ای نوین را به تهدید تبدیل می‌کنند.

۲- همانگونه که برخی صاحب‌نظران نیز تاکید و نظر دادند، در نهایت این مردم هستند که سرنوشت انتخابات را تعیین می‌کنند و در این ارتباط مردم بدانند از آنجایی که بخش عمده از فضای مجازی، کنترل‌ناپذیر، پیش‌بینی‌ناپذیر و نظارت‌ناپذیر است که در داخل کشور کنترل اساسی صورت نمی‌گیرد و بیشتر از بیرون هدایت می‌شوند. در این میان مردم در جریان باشند که اگر تبلیغات انتخاباتی در هر گروه و جریانی از سوی عوام فریب، پرخاشگر و دروغگو انجام شود، و بر همین اساس نیز موجب یاس آفرینی، اختلاف افکنی، سیاه‌نمایی، تزلزل در وحد ملی، و حتی ایجاد دشمنی، کینه‌دوزی، بلندگوی دشمنان انقلاب و نظام، نقد غیرمنصفانه و حذف اقدامات مثبت رقیبان شود، تهدید به حساب می‌آید.

۳- نکته مهمی که به ذهن متبادر می‌شود، اینکه درسته شبکه‌های مجازی فرصت‌های عادلانه‌ای را پیش روی نامزدهای انتخاباتی قرار می‌دهند، ولی در برخی واقع شاهد هستیم، این رسانه‌ها با انتشار اخبار غیرواقعی در راستای تخریب‌های ناجوانمردانه و بداخلاقی‌های سیاسی به کار گرفته می‌شوند و از این رو مردم باید با حساسیت زیاد، وارد فضای مجازی شوند. از سوی دیگر در این زمینه در کشورمان به خاطر اینکه زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی لازم میان مردم، نهادها و حتی نخبگان سیاسی کمتر شکل گرفته است، بر همین اساس مردم باید ضمن مراقبت از این فضای موجود، این تهدید را به فرصت تبدیل کرده و همچنین بهره‌گیری لازم را برای انتخاب اصلح و ایجاد شور و نشاط انتخاباتی داشته باشند.

۴- نکته مهم‌تر دیگر اینکه فضای مجازی بستری ارزان و به سهولت، در دسترس همگان بوده و این امر نیز موجب می‌شود، که سوءاستفاده‌های گسترده‌ای صورت گیرد که نمونه بارز آن، تبلیغات زودهنگام برخی نامزدهای یازدهمین دوره از انتخابات مجلس است. در این میان آن چه مشخص است این که درسته شبکه‌های مجازی فرصت‌های عادلانه‌ای را پیش روی نامزدهای انتخاباتی قرار می‌دهند، اما نمی‌توان آسیب‌ها و چالش‌های ناشی از آن را نادیده گرفت.

انتخابات از چشم مخاطبان شبکه‌های مجازی

۵- افزون بر آنچه گفته شد، هر چند دستورالعمل نحوه فعالیت تبلیغاتی انتخابات در فضای مجازی، به منظور بهره‌گیری از فرصت‌های فضای مجازی برای ایجاد شور انتخاباتی، افزایش مشارکت مردمی در انتخابات، مقابله با تخریب و شائبه‌افکنی علیه نامزدها، ضابطه‌مند کردن استفاده از فضای مجازی و تسرّی قوانین و مقررات انتخاباتی در بخش های قابل تسری به فضای مجازی به‌استناد قانون مجازات اسلامی و قانون جرائم رایانه‌ای و قوانین انتخاباتی در سال های اخیر از سوی شورای عالی فضای مجازی کشور تدوین و ابلاغ شده است، ولی با این حال کمتر شاهد این هستیم که این دستورالعمل رعایت شود، و حتی در برخی موارد، دستگاه‌ها، نامزدها و طرفداران آنها به وظیفه خود عمل نمی‌‌کنند.

بنابراین استفاده درست و صحیح از فضای مجازی به یقین مشارکت مردم در انتخابات را افزایش می دهد، اما به شرط اینکه در استفاده و نحوه تبلیغات، اقدامی به تخریب و شایعه پراکنی صورت نگیرد که با رصد انواع شبکه های اجتماعی به نظر می رسد، متاسفانه این مسایل کمتر رعایت می شود.

در نهایت باید یادآوری کنیم از آنجایی که حرف اصلی را مردم در دوم اسفند با حضور در پای صندوق های رای می زنند، اما در این ارتباط مردم باید مراقب رقابت انتخاباتی نامزدها در شبکه های مجازی باشند، چرا که ابزاری که از آن به عنوان یک تیغ دولبه یاد می کنند.