به گزارش پایگاه خبری بامدادفردا، دکتر بهرام سرمست؛ استاندار آذربایجان شرقی طی سخنانی در این آئین اظهار کرد: منابع آب زیرزمینی ستون فقرات توسعه در بسیاری از مناطق کشور هستند و اختلال در توازن این منابع، مستقیماً به رکود توسعه‌ای، تنش‌های اجتماعی و افزایش مهاجرت منجر خواهد شد.

وی اضافه کرد: در آذربایجان شرقی با چالش‌های جدی در این حوزه مواجه هستیم که حل آن‌ها نیازمند اقدام مشترک همه نهادها و بهره‌گیری از ظرفیت علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگران است.

سرمست برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها را چالش دوم حوزه آب خواند که باعث بروز پدیده فرونشست زمین در بیش از ۵۰ دشت کشور، از جمله دشت‌های آذربایجان شرقی، شده است.

وی کاهش کیفیت آب های زیرزمینی به دلیل ورود آلاینده‌های صنعتی و کشاورزی و برداشت بی‌رویه، را موجب کاهش ذخیره آب سدها و زنگ خطری برای تأمین آب تبریز دانست.

استاندار آذربایجان شرقی با بیان اینکه بحران آب در کشور ابعاد فزاینده‌ای پیدا کرده، تصریح کرد: ما در برابر این بحران ناگزیر از اتخاذ راهبردهایی کل‌نگر، علمی و هماهنگ در سطوح ملی و استانی هستیم؛ تثبیت و کاهش تدریجی برداشت آب از منابع زیرزمینی از طریق اجرای دقیق طرح‌های تعادل‌بخشی، انسداد چاه‌های غیرمجاز، ترویج آبیاری هوشمند و اصلاح الگوی مصرف، از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرد.

وی یادآوری کرد: متأسفانه اصلاح الگوی مصرف معمولاً مغفول واقع می‌شود، در حالی که این مقوله نیازمند مسئولیت‌پذیری همه‌جانبه از سوی سیاست‌گذاران، مجریان و مصرف‌کنندگان است.

وی افزود: اصلاح الگوی کشت در استان، یکی از راهبردهای جدی ما در این زمینه است که بر اساس آن باید محصولات پرمصرفی نظیر هندوانه، چغندر قند و پیاز جای خود را به کشت‌های کم‌مصرف بدهند؛ همچنین بازنگری در الگوی توسعه کشاورزی می‌تواند تا ۴۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی ایجاد کند.

سرمست یکی از چالش‌های اصلی در حوزه مدیریت منابع طبیعی را شکاف عمیق میان دانشگاه‌ها، انجمن‌های علمی و مراکز تصمیم‌گیری دانست.

وی گفت: در همین راستا، تفاهم‌نامه‌هایی به ارزش بیش از یک هزار میلیارد تومان میان دانشگاه تبریز، صنایع و دستگاه‌های اجرایی استان در حضور وزیر محترم علوم به امضا رسید؛ یکی از این قراردادها با شرکت کلرپارس به ارزش ۴۸۰ میلیارد تومان منعقد شد که نشان‌دهنده اعتماد به توان علمی دانشگاه‌ها و جهت‌گیری به سمت حل مسائل واقعی استان است.

وی با اشاره به لزوم تقویت اقتصاد دانش‌بنیان در استان، گفت: پیشنهاد داده‌ایم که شهرک صنعتی بعثت به منطقه ویژه فناوری‌های نوین تبدیل شود تا زمینه برای استقرار صنایع های‌تک و مبتنی بر هوش مصنوعی فراهم گردد. ما به‌دنبال توسعه صنایعی هستیم که نه‌تنها در مصرف آب صرفه‌جو باشند، بلکه در مدیریت منابع نیز یاری‌رسان باشند..

وی به مسئله آب مجازی نیز اشاره کرد و گفت: یکی از راهکارهای مغفول‌مانده، توجه به مصرف غیرمستقیم آب از طریق محصولات کشاورزی است. تغییر الگوی کشت، آموزش بهره‌برداران و فرهنگ‌سازی عمومی در زمینه مصرف آب از ارکان اصلی مدیریت پایدار منابع آبی است.

ضرورت شیوه  مواجهه با مسائل زیست‌محیطی

معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز نیز اظهار کرد: هر روز که می‌گذرد، لحظه به لحظه اهمیت آب و موضوعات زیست‌محیطی بیشتر از قبل مشخص می‌شود.

دکتر محمدرضا حسین‌زاده ادامه داد: چگونگی مواجهه با مسائل زیست‌محیطی از جمله مدیریت صحیح آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی از جمله موضوعات مهم در بحث هیدروژئولوژی به شمار می‌رود.

وی افزود: از سال ۱۳۷۱ که دانشجوی کارشناسی این دانشگاه بودم تا به این روز، چنین کنفرانس معظم و معتبر علمی در خصوص بحث مدیریت آب و هیدروژئولوژی را ندیده‌ام و حضور توامان چهره‌های علمی کشوری و مسئولان ارشد اجرایی استانی را در این کنفرانس بهترین فرصت برای بررسی آخرین راهکاری مدیریت مصرف آب در استان و کشور است.

تشدید بحران آب بدون اصلاح الگوی کشاورزی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در تشریح آخرین وضعیت آبی استان گفت: میانگین بارش در سال جاری حدود ۲۰۰ میلی‌متر بوده و نوع و زمان بارش‌ها نیز تغییر کرده است.

یوسف غفارزاده ادامه داد: ظرفیت مخازن سدهای استان ۵۵ درصد است و با افزایش تبخیر و دمای هوا، وضعیت بحرانی‌تر و تغییر الگوی بارش‌ها باعث کاهش رواناب و افزایش فشار بر منابع آب زیرزمینی شده است.

وی با اشاره به اینکه میزان آب تجدیدپذیر استان ۳ میلیارد و ۳۶۶ میلیون مترمکعب و میزان مصرف بیش از ۳ میلیارد و ۶۹ میلیون مترمکعب است، گفت: بیش از ۸۵ درصد از این مصرف در بخش کشاورزی صورت می‌گیرد و این میزان قابل بازنگری است.

وی، تغییر اقلیم، تداوم خشکسالی، کاهش کیفیت منابع آبی، ناهماهنگی ارزش اقتصادی آب با واقعیت‌های اجتماعی و بروز تنش‌های آبی-اجتماعی را مهم‌ترین چالش‌های اصلی منابع آب استان برشمرد و خاطرنشان کرد: در حال حاضر در سطح استان ۲۴ دشت وجود دارد که کسری تجمعی آن‌ها به بیش از ۱.۴ میلیارد مترمکعب رسیده و بیشترین فرونشست زمین نیز با ۲۰ سانتی‌متر در دشت مرند گزارش شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی با اشاره به برنامه ۲۰ ساله طرح احیاء و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی و اقدامات انجام‌شده، گفت: نسخه‌ای متناسب با شرایط فعلی برای کشاورزی باید پیچیده شود؛ من معتقدم با نصف آب مصرفی فعلی، می‌توانیم همان میزان تولید کشاورزی را داشته باشیم.

وی همچنین راهکارهایی مانند افزایش بهره‌وری، استفاده از پساب در صنعت، کاهش وابستگی اشتغال به کشاورزی، اصلاح قوانین و فناوری‌های نوین را برای عبور از بحران ضروری دانست و بر لزوم «انقلاب کشاورزی» و همکاری فراگیر دانشگاه، دولت و مردم تأکید کرد.

غفارزاده با اشاره به وضعیت بحرانی منابع آب استان، خواستار بازنگری جدی در سیاست‌های کشاورزی و مدیریت مصرف آب شد و اظهار امیدواری کرد برگزاری  چنین رویدادهایی منجر به افزایش آگاهی عمومی و نخبگانی درباره وضعیت منابع آب استان منجر شود.

ارائه ۱۱۴ مقاله در نخستین کنفرانس ملی هیدروژئولوژی در تبریز

در ابتدای این آئین، دبیر علمی کنفرانس ملی هیدروژئولوژی ایران با بیان اینکه ۱۶۳ مقاله به دبیرخانه این کنفرانس ارسال شده بود، گفت: از این تعداد ۲۷ مقاله به صورت سخنرانی و ۸۷ مقاله به صورت پوستر در دو روز برگزاری کنفرانس ارائه می‌شود.

دکتر عبدالرضا واعظی افزود: بحران آب‌های زیرزمینی و راهکارهای کاهش آن در راستای توسعه پایدار، هیدروژئولوژی و پروژه های مهندسی،هیدروژئولوژی زیست محیطی،هیدرولیک آب‌های زیرزمینی، بیلان و مدلسازی،کاربرد سنجش از دور و GIS در هیدروژئولوژی و فناوری‌های نوین در آب‌های زیرزمینی از محورهای اصلی این کنفرانس است.

وی خاطرنشان کرد: با وجود اهمیت آب زیرزمینی، تاکنون کنفرانس تخصصی با این عنوان در کشور برگزار نشده و این کنفرانس فرصتی است برای اینکه بتوان جامعه، مسئولین و متولیان را به امر آب زیرزمینی حساس کرد و اهمیت صیانت از آب زیرزمینی و حفاظت و نگهداری از آن برای نسل های آینده را بیشتر جلوه داد.

براساس گفته دکتر واعظی بررسی و به اشتراک گذاری آخرین پژوهش های انجام گرفته در کشور در حوزه آب زیرزمینی ، بررسی وضعیت آبخوان های کشور و چالش های موجود با حضور پژوهشگران و متولیان آب کشور و ارائه راهکارها در جهت رفع معضلات آب زیرزمینی اهداف این کنفرانس اعلام شده است.

دبیر علمی کنفرانس با اشاره به ارائه  ۴ سخنرانی کلیدی و برگزاری ۳ پنل گفتگوی تخصصی در موضوعات مختلف آب زیرزمینی در این رویداد علمی گفت: در حاشیه این کنفرانس تاسیس دو نهاد مرتبط با موضوع آب با عنوان انجمن آب زیرزمینی ایران و نظام مهندسی آب مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.

برگزاری نمایشگاهی از دستاوردهای شرکت‌های فعال در حوزه آب زیرزمینی

دبیر اجرایی اولین کنفرانس ملی هیدروژئولوژی ایران نیز گفت: در این کنفرانس علاوه بر تجلیل از پیشکسوتان علم هیدروژئولوژی در کشور ، از دانشجوی برگزیده و مولفان کتاب، پایان نامه و مقاله برتر در حوزه آب زیرزمینی تجلیل خواهد شد.

یاشار ناظر عدل برگزاری نمایشگاهی از فعالیت ها و دستاوردهای شرکتهای فعال در حوزه آب زیرزمینی را از برنامه‌های جنبی این کنفرانس بیان کرد.

براساس این گزارش، اولین کنفرانس ملی هیدروژئولوژی ایران باهدف بررسی چالش‌های مرتبط با آب‌های زیرزمینی و ارائه راهکارهای علمی و عملی برای مدیریت پایدار این منابع ارزشمند طی روزهای ۲۴ و ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ در دانشگاه تبریز در حال برگزاری است.