گام اول بایدن؛ لازم اما ناکافی

آنچه دولت بایدن پنجشنبه شب با ارسال نامه ای به شورای امنیت سازمان ملل انجام داد، یک اقدام تشریفاتی لازم برای تعیین تکلیف نامه چند ماه پیش دولت بایدن به شورا بود، اما در عمل  اقدامی نسبتا خنثی بود چرا که عملا بعد از واکنش اکثریت قریب به اتفاق اعضای شورای امنیت در مرداد ماه امسال، نامه دولت دونالد ترامپ به شورای امنیت برای بازگرداندن تحریم ها علیه ایران هیچ گونه ارزش اجرایی نداشت. ماه ها پیش از آنکه دولت بایدن بخواهد مانع از اجرای تحریم های شورای امنیت علیه ایران شود، اعضای این شورای به استثنای خود آمریکا و دومنیکن آن را در نطفه از بین بردند.

آنچه دولت بایدن روز پنجشبنه انجام داد، اگرچه تیتر بسیاری از رسانه های جهان شد اما در عمل، روغن ریخته ای بود که دموکرات ها نذر هیچ کردند. کاری که دولت بایدن انجام داد، در واقع خنثی کردن مکانیسم ماشه نبود چون عملا این مکانیسم مرده  ماه ها پیش از سوی اکثر قریب به اتفاق سازمان ملل تشییع و دفن شده بود.

به عبارت دیگر اقدام نمایشی و تبلیغاتی دولت جدید واشنگتن در واپسین روزهای باقی مانده تا ضرب الاجل ۵ اسفند تعیین شده از سوی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر  متوقف کردن اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ، درست مثل این بود که واشنگتن می خواهد روغن ریخته شده را نذر امامزاده کند تا شاید با این تاکتیک، بتواند زمان بخرد.

گامی که تهران از دولت جدید واشنگتن انتظار دارد، لغو تحریم های غیرقانونی آمریکا علیه ایران است وگرنه تکلیف احتمال بازگشت تحریم های شورای امنیت را قبلا اعضای این شورا روشن کرده بودند.

دولت دموکرات آمریکا علاوه بر پس گرفتن نامه تحریم ایران از شورای امنیت سازمان ملل ، یک حرف نمایشی دیگر را هم مطرح کرد: “آمادگی واشنگتن برای حضور در مذاکرات گروه ۱+۵ و ایران”.

اما آیا مقام های کاخ سفید و دستگاه دیپلماسی دولت بایدن اطلاع ندارند که بعد از خروج رسمی دولت سابق آمریکا از برجام، دیگر گروهی به نام ۱+۵ وجود ندارد؟ سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به این اعلام آمادگی آمریکایی ها ، در توئیتی نوشت: یادآوری: به دلیل خروج آمریکا از برجام، ۱+۵ وجود ندارد. اکنون تنها ایران و ۱+۴است. به یاد بیاورید، ترامپ اتاق [برجام] را ترک و تلاش کرد آنرا منفجر کند.

خطیب زاده تاکید کرد: «حرکات نمادین خوب است. اما برای احیای ۱+۵، آمریکا باید عمل کند: تحریم ها را بردارد. ما نیز پاسخ خواهیم داد. این ترتیب کلیدی است: تعهد_اقدام_جلسه» .

پیش از واکنش سخنگو نیز، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران توئیت کرد: ایالات متحده اذعان کرد که ادعاهای پامپئو در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱ فاقد وجاهت قانونی بوده است. موافقیم.

ظریف تاکید کرد: در انطباق با قطعنامه ۲۲۳۱: ایالات متحده باید بدون قید و شرط و به صورت موثر تمام تحریم‌های اعمال، بازاعمال یا تغییر برچسب ‌داده شده توسط ترامپ را لغو کند. سپس ما نیز تمام تدابیر جبرانی خود را بلافاصله به حالت قبل بازمی‌گردانیم. ساده است: «تعهد-اقدام-جلسه».

اکنون، تنها چیزی که می تواند موجب مانع از اجرا شدن ضرب الاجل ۵ اسفند ایران شود، اقدام آمریکا برای لغو تحریم هاست.

کاظم غریب آبادی ‌سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان های بین المللی در وین، روز ۲۷ بهمن نامه توقف اجرای اقدامات داوطلبانه ایران تحت برجام از تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ برابر با ۵ اسفندماه را تحویل مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی داد. حالا رافائل گروسی مدیرکل آژانس قرار است امروز وارد تهران شود . او گفته است به تهران سفر می کند تا با مقامات ارشد ایرانی برای یافتن یک راه حل قابل قبول دو طرف و سازگار با قوانین ایران که بتوان فعالیت های مربوط به راستی آزمایی اساسی در ایران را ادامه داد، ملاقات کند.

جمهوری اسلامی ایران در راستی همکاری و تعامل سازنده با آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها میزبان هیات های عالی این نهاد بین المللی بوده است.

در کنار سفر مهم رافائل گروسی به تهران ، این روزها ، ترافیک پرحجمی از تکاپوهای دیپلماتیک به ویژه از دولت های سه کشور اروپایی عضو برجام در جریان بوده و شب گذشته نیز سران سه کشور و رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی مجازی کنفرانس امنیتی مونیخ بار دیگر در جملات و ادبیاتی تکراری، خواستار دیپلماسی برای حفظ برجام شدند. اما بیش از ۳۰ ماه تجربه(از زمان خروج دولت ترامپ از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷) ثابت کرده است برجام با حرف، برجام نمی شود.

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز ۲۹ بهمن در سالروز قیام تاریخی مردم تبریز  تاکید کردند: من می خواهم امروز فقط همین یک کلمه را درباره برجام بگویم؛ ما حرف و وعده خوب، زیاد شنیده ایم که در عمل، نقض و ضد آن عمل شده است. حرف فایده ندارد، وعده فایده ندارد، این بار فقط عمل. اگر از طرف مقابل عمل ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد.

رهبر معظم انقلاب در روز ۱۹ بهمن نیز در بیاناتی صریح تاکید کردند:  اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی برگردد، آمریکا بایستی تحریم‌ها را کلا در عمل لغو کند و ما بعد راستی‌آزمایی کنیم و ببینیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن‌وقت به تعهدات برجامی برمی‌گردیم.  این سیاست قطعی جمهوری اسلامی است و مورد اتفاق مسئولان کشور هم هست.