آیین اختتامیه اولین کنگره بین‌المللی زیست محیطی شهرسبز، دانشگاه سبز در دانشگاه تبریز

به گزارش پایگاه خبری بامدادفردا، دکتر سیدمحمد مجابی؛ معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور طی سخنانی در این آیین تأکید کرد: جامعه جهانی سال‌ها به دلیل تخریب و آلودگی محیط زیست نتوانسته بود اهمیت واقعی این موضوع را درک کند.

وی گفت: میزان استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی در کنار آلودگی و تخریب گسترده، به‌ویژه همراه با جنگ‌های قرن بیستم، آثار مخربی بر محیط زیست جهان برجای گذاشت که همین موضوع، جامعه جهانی را وادار کرد تا محیط زیست را جدی بگیرد.

دکتر مجابی با اشاره به جایگاه محیط زیست در قوانین کشور افزود: خوشحالم که اصل ۵۰ قانون اساسی به‌عنوان یکی از اصول مهم، نگاهی روشن به توسعه پایدار دارد. در کشور ما اقدامات متعددی در حوزه محیط زیست انجام شده است، اما ما نیز مانند بسیاری از کشورها از آسیب‌ها و آلودگی‌های زیست‌محیطی بی‌نصیب نمانده‌ایم. اکنون اگرچه محیط زیست اولویت نخست سیاست‌گذاران نیست، اما همه ما پیامدهای آن را احساس می‌کنیم.

وی با اشاره به شرایط زیست‌محیطی استان آذربایجان شرقی اظهار کرد: تبریز در منطقه‌ای قرار دارد که به‌خوبی عمق این مسائل را درک می‌کند. در ۲۵ سال گذشته تالاب‌های مهمی را از دست داده‌ایم و در این میان، وضعیت دریاچه ارومیه و پارک ملی آن بیش از همه نگران‌کننده است. دریاچه‌ای که ۱۵ میلیارد مترمکعب آب داشت، به‌طور کامل خشک شد و اکنون حتی توان جذب آب را نیز از دست می‌دهد.

معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با تأکید بر چالش جهانی تغییرات اقلیمی بیان کرد: جهان با پدیده گرمایش زمین روبه‌رو است و کشور ما با افزایش ۱۱ درصدی نرخ تبخیر مواجه شده است. چه بخواهیم و چه نخواهیم، محیط زیست امروز به اولویت اصلی سیاست‌گذاری تبدیل شده است. آنچه از نظر من اهمیت فراوان دارد این است که حقوق محیط زیست، به‌عنوان نسل سوم حقوق بشر، باید مطالبه عمومی باشد و آحاد جامعه خواستار محیط زیست سالم باشند. این مطالبه‌گری باید از دانشگاه‌ها آغاز شود تا از دل مباحث علمی، راهکارهای مؤثر برای بهبود شرایط کیفیت محیط زیست ارائه شود.

وی افزود: شهر سبز باید شاخص‌های SOE را داشته باشد و اصول EIA در آن رعایت شود. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور ضمن قدردانی از شهرداری تبریز و دانشگاه تبریز به‌خاطر برگزاری این برنامه، آمادگی کامل خود را برای هرگونه همکاری اعلام می‌کند. مرکز مطالعات راهبردی سازمان نیز به طور کامل در کنار شما خواهد بود.

دکتر محمدحسن حسن‌زاده؛ مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز با تأکید بر جایگاه روزافزون محیط زیست در نظام حکمرانی کشور گفت: امروز بیش از هر زمان دیگر، محیط زیست از یک موضوع تخصصی به مسئله‌ای بنیادین در حکمرانی تبدیل شده است و دولت‌ها نقشی اساسی در این حوزه ایفا می‌کنند.

وی با اشاره به ویژگی‌های تاریخی و صنعتی استان اظهار کرد: آذربایجان شرقی با میراث ارزشمند تاریخی و صنعتی خود می‌تواند به الگویی برای مدیریت سبز در کشور تبدیل شود. تبریز به‌عنوان یک کلان‌شهر نیز با چالش‌هایی همچون فشار بر منابع آب حوضه دریاچه ارومیه، آلودگی هوا، تغییر کاربری فضای سبز، مخاطرات نوظهور، تغییر اقلیم، خشکسالی و ناپایداری زیست‌محیطی روبه‌رو است.

دکتر حسن‌زاده افزود: بر همین اساس، حکمرانی محیط زیست یک مفهوم نظری نیست، بلکه نیاز فوری و راهبردی شهر و استان است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان با اشاره به نقش دانشگاه‌ها گفت: مفهوم دانشگاه سبز فراتر از کاهش مصرف انرژی و مدیریت پسماند است. دانشگاه باید دانشجو را به کنشگر محیط زیست تبدیل کرده و در حکمرانی شهری و پایدار نقش‌آفرینی کند. چنین پیوندی باید از طریق ایجاد مراکز پایش مشترک، شتاب‌دهنده‌ها و تربیت مدیران متخصص میان‌رشته‌ای شکل بگیرد.

وی ارکان اصلی حکمرانی محیط زیست را چنین برشمرد: رکن اول دولت به‌عنوان سیاست‌گذار و ایجادکننده سازوکارهای الزام‌آور، رکن دوم دانشگاه به‌عنوان مرکز تربیت نیروی متخصص، رکن سوم شهرداری با مسئولیت مدیریت فضای سبز و خدمات شهری، و رکن چهارم مردم و جامعه مدنی که عامل تغییر رفتار و الگوی مصرف در شهرها هستند. اگر هر یک از این ارکان غایب باشد، حکمرانی محیط زیست ناقص خواهد بود.

حسن‌زاده تقویت سامانه‌های پایش آنلاین، توسعه دیپلماسی محیط زیست، حمایت از پژوهش‌های مسئله‌محور، همکاری گسترده با دانشگاه‌ها، حرکت به سمت اقتصاد سبز و گسترش مشارکت مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد را از اولویت‌های اصلی این حوزه دانست.

وی گفت: آینده پایدار تبریز و استان تنها با حکمرانی مشارکتی، علمی و آینده‌نگر محیط زیست ممکن خواهد بود. این کنگره فرصتی ارزشمند است تا گفت‌وگو میان علم، دانشگاه و جامعه به همکاری پایدار و اثرگذار تبدیل شود.

دکتر یعقوب هوشیار؛ شهردار کلانشهر تبریز نیز با اشاره به اهمیت میزبانی تبریز از این رویداد گفت: امروز تبریز میزبان همایشی است که نه‌تنها حاصل انتخاب این شهر به‌عنوان پایتخت محیط زیست کشورهای آسیایی است، بلکه باید مقدمه‌ای برای بازتعریف دیدگاه‌ها در این حوزه باشد. تغییر نگاه ضروری است چراکه نوع نگاه و گرایش‌هایی که تاکنون در حوزه محیط زیست وجود داشته، مطلوب نبوده است.

وی با اشاره به چالش‌های کنونی افزود: امروز با مشکلات جدی در زمینه آلودگی، ناترازی انرژی و موضوعات مرتبط با تغییرات اقلیم روبه‌رو هستیم. باید آسیب‌شناسی کنیم که چرا بعد از دهه‌ها که سخن از توسعه زدیم در حوزه‌های مختلف با چنین ناترازی‌هایی مواجهیم.

شهردار تبریز تأکید کرد: بهترین روش، فهم دقیق صورت‌مسئله و برخورداری از داده‌های درست است. اگر مسئله را تحلیل کنیم، زمان کمتری برای حل آن نیاز خواهیم داشت. ما به توسعه اندیشیدیم، اما به نگاه توسعه‌محور نیاندیشیدیم. اگر امروز به این درک برسیم، به توسعه نیز خواهیم رسید. عقب‌ماندگی در حوزه‌های تکنولوژی و توسعه از هیچ منظر خوشایند نیست، اما می‌توانیم با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها، نگاه مناسب را در لایه‌های اجتماعی ایجاد کنیم.

شهردار تبریز نقش دانشگاه را بسیار مهم توصیف کرد و ادامه داد: دانشگاه مأمن و محل بازتولید اندیشه‌هاست. مجموعه‌های پژوهشی و دانشجویان قدرتمند داریم، اما نتوانستیم این ظرفیت‌ها را با نیازهای اساسی زندگی پیوند بزنیم. در مدیریت شهری همه فعالیت‌ها برای این است که مردم بتوانند عزتمندانه زندگی کنند و هر آسیبی در حوزه محیط زیست و سلامت، این زیست غیرتمندانه را مخدوش می‌کند.

وی به رویکرد مدیریت شهری دوره ششم شورای اسلامی شهر تبریز اشاره کرد و گفت: در این دوره نگاه و اولویت حوزه سلامت تقویت شد. اگر بتوانیم تبیین درستی انجام دهیم، سرعت کار بالا خواهد رفت و حاصل این تلاش‌ها انتخاب تبریز به‌عنوان پایتخت کشورهای آسیایی شد. در ادامه مسیر، برای ایجاد تغییرات باید روش‌ها و نگرش‌ها را تغییر دهیم.

شهردار تبریز تأکید کرد: تلاش ما این است که حلقه گمشده میان دانشگاه و مجموعه اجرایی را پیدا کنیم. باید به مردم فکر کنیم و آنها را در اقدامات مشارکت دهیم. اگر این کنگره را مردمی و همه‌فهم کنیم و ظرفیت و عطش مردم را پای کار بیاوریم، بسیاری از مسائل در کمتر از شش ماه قابل حل است.

وی اظهار کرد: پیام مردم تبریز، پیام صلح و سلامتی است پیامی برای تمام ایران و جهان. ما به‌عنوان مردم شریف تبریز می‌خواهیم فارغ از همه سیاست‌ها و مرزبندی‌ها، حامل پیام صلح و سلامت باشیم.

ظفر محمدی؛ معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان شرقی در ادامه با اشاره به چالش‌های جدی زیست‌محیطی استان گفت: اگر ما مسئولان توانایی لازم را داشتیم، قطعاً به این روز نمی‌افتادیم. نتوانستیم برای حفظ محیط‌ زیست اقدامات اساسی و مؤثر انجام دهیم. مدیریت ما پاسخگو نبوده و تغییرات اساسی در شرایط جوی و اقلیمی باعث شده در حوزه محیط‌زیست با مشکلات فراوانی مواجه شویم.

وی تأکید کرد: این مسائل باید به‌صورت علمی و با برنامه‌ریزی دقیق حل‌وفصل شود تا بتوانیم در خدمت مردم باشیم.

معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به پیگیری‌های اخیر درباره تأمین آب استان افزود: چند روز پیش سد ساروق تکاب در آذربایجان غربی باز شد و سد کردستان نیز باز خواهد شد تا ۵۰ درصد آب مورد نیاز استان که به‌دلیل خشک شدن برخی سدهای داخلی با کمبود روبه‌رو شده تأمین شود.

وی هشدار داد: سال آینده با مشکل جدی کمبود آب مواجه خواهیم بود و همه ما در این زمینه مسئولیم.
محمدی گفت: اگر بخواهیم کشاورزی را به تکنولوژی نوین مجهز کنیم، حدود ۴۰۰ همت بودجه نیاز داریم، در حالی که بودجه عمرانی استان ما سال گذشته فقط ۹ همت بود و حدود ۶۰ درصد آن نیز محقق شده است.

معاون عمرانی استاندار درباره وضعیت نیروگاه‌های استان اظهار کرد: نیروگاه حرارتی سهند بناب گازسوز و مازوت‌سوز بود که طی چند روز گذشته به دلیل آلودگی هوا به‌طور کامل گازسوز شد. هیچ کشور بیگانه‌ای مسائل ایران اسلامی را حل نخواهد کرد.

محمدی با اشاره به الزامات حکمرانی زیست‌محیطی افزود: در حکمرانی محیط‌زیست باید مدیریت منابع، مصرف آب، آموزش، فرهنگ شهر سبز، تنوع زیستی، تاب‌آوری، توسعه پایدار و بهره‌گیری از فناوری‌های هوشمند در مدیریت شهری را جدی بگیریم.

خشک شدن دریاچه ارومیه آیینه عبرت است و همه در آن سهم داشته‌ایم

نایب رئیس اتاق بازرگانی تبریز در ادامه گفت: اتاق بازرگانی تبریز سعی کرد در این اتفاق خوب سهمی داشته باشد هدف همه ما از تلاش و کوشش، رسیدن به توسعه پایدار است توسعه پایداری که شهری ایجاد کند که همه امکانات را داشته باشد بدون آنکه امکانات نسل‌های بعدی نابود شود.

مسعود بنابیان افزود: افزایش فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی اگر بدون تدبیر باشد، موجب آلودگی و مسائل زیست‌محیطی می‌شود. محیط‌ زیست بیش از آنکه موضوعی علمی و مدیریتی باشد، یک موضوع اجتماعی و فرهنگی است و رابطه‌ای عمیق میان شهروندی و مسئولیت‌پذیری وجود دارد.

بنابیان با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه اظهار کرد: بزرگ‌ترین بحران محیط‌زیست کشور و بهم خوردن اکوسیستم منطقه را در خشک شدن دریاچه ارومیه مشاهده کردیم. باید مسئولیت‌پذیر باشیم متأسفانه در روند خشک شدن دریاچه ارومیه همه ما سهیم داشته‌ایم چه آنهایی که سد ایجاد کردند، چه کسانی که برای باغ‌ها چاه زدند و چه کسانی که برای حفظ کشاورزی بدون مطالعه اقداماتی انجام دادند و این ما بودیم که منطقه را در معرض تهدید قرار دادیم و اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که باید دانشگاه و علم به کمک ما بیایند و ما را یاری کنند.

نایب رئیس اتاق بازرگانی تبریز با اشاره به ضرورت عبرت گرفتن از این تجربه گفت: امیدواریم این یک آیینه عبرت برای آینده باشد و قدم‌های بعدی در استان و کشور درست برداشته شود.

وی درباره نقش شهروندان در بهبود شرایط زیست‌محیطی تأکید کرد: مدیریت حمل‌ونقل، سوختی که استفاده می‌کنیم، یا گرمایش خانه‌ها… اگر هر فرد حتی یک قدم در این موارد بردارد، به محیط‌زیست کمک کرده است.

بنابیان با بیان اینکه هر جا علم غایب بوده، ما شکست خورده‌ایم، افزود: اگر شهری به توسعه پایدار نرسیده و آب و هوای پاکی نداشته باشد جذابیتی برای سرمایه‌گذاری نخواهد داشت چراکه سرمایه‌گذاری منوط به داشتن شرایط استاندارد زندگی است.

دکتر لیلا خازینی؛ دبیر اجرایی کنگره نیز گفت:‌ هشت محور شامل حکمرانی زیست‌محیطی، شهر سبز و دانشگاه سبز، انرژی‌های تجدیدپذیر، مدیریت پسماند، آموزش و فرهنگ شهر سبز و دانشگاه سبز، تنوع زیستی و اکوسیستم، فناوری‌های داده‌محور و … در این کنگره پیش‌بینی شده و هشت پنل تخصصی برگزار خواهد شد.

وی با اشاره به محدودیت زمانی گفت: به دلیل فشردگی برنامه‌های رویداد تبریز ۲۰۲۵، زمان ما محدود بود با این حال به دلیل اهمیت موضوع طی یکماه از فرصت ارسال مقاله، نزدیک به ۷۰۰ مقاله دریافت شد و در نهایت ۲۷۰ مقاله مورد پذیرش قرار گرفت.