نبود پوشش گیاهی علت ۸۸ درصد خسارت‌های سیلاب در آذربایجان‌شرقی است

یوسف غفارزاده، روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگاران افزود: پوشش گیاهی در جذب آب باران به خاک، تغذیه آب زیرزمینی و جلوگیری از تشکیل سریع رواناب به عنوان عامل اولیه سیلاب نقش بسزایی ایفا می کند.

وی با بیان اینکه بیش از ۹۹ درصد خسارت های سیلاب در رودخانه‌های فرعی و درجه ۳ روی می دهد، اظهار داشت: در این رودخانه ها به طور عمده آب دائمی و فصلی جریان نداشته و فقط در زمان‌های بارندگی یا رگبار شدید، سیل در آن‌ها روی می‌دهد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی گفت: این استان منطقه ای کوهستانی بوده که حدود ۴۰ درصد از سطح آن را کوهستان، ۳۸ درصد را تپه ماهورها و ۳۲ درصد را زمین‌های هموار مانند دشت و جلگه‌های میان کوهی تشکیل داده است.

غفارزاده، ادامه داد: کوهستانی بودن، کاهش پوشش گیاهی به علت خشکسالی‌های متعدد، از بین رفت مراتع بالادست حوضه‌های آبریز، حفظ نکردن مسیر عبور سیلاب به طول بیش از ۲۵ هزار کیلومتر، تغییر کاربری اراضی همجوار رودخانه ها و مسیل ها، رگبارهای تند و نقطه ای و احداث سازه‌های غیرفنی و غیراصولی بر روی رودخانه‌ها و مسیل‌ها از عمده عوامل مستعد بودن این استان برای جاری شدن سیل است.

وی با بیان این‌که خطرات سیل همه شهرهای استان را تهدید می کند، یادآوری کرد: همه شهرها باید از بابت خطرات سیل و پهنه بندی سیلاب به طور علمی مورد مطالعه قرار گیرند و در این راستا شرح خدمات این مطالعات توسط شرکت آب منطقه‌ای تهیه و به تصویب جلسه مدیریت بحران استان رسیده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: در صورت تحقق اعتبارهای مورد نیاز، مطالعات پهنه بندی سیلاب مناطق جمعیتی استان در ۲ سال انجام و به دقت نقاط پرخطر شناسایی می شود.

غفارزاده، با بیان اینکه در ۱۰۰ سال گذشته سیل‌های متعددی تبریز را تهدید کرده است، افزود: تکرار ۴ سیل خسارت آفرین از رودخانه مهرانه رود در سال‌های ۱۳۰۸ که موجب ویرانی حدود ۲ هزار خانه و کشته شدن ۳۷۵ نفر در تبریز شد موجبات دیواره سازی این رودخانه برای رفع خطرات سیل را فراهم کرد.

وی اظهار داشت: سرشاخه‌های این رودخانه در داخل، میانه و خارج شهر دچار تحولات بسیاری شده به طوری که در تمامی این مسیرها در قسمت ورودی شهر به جای رعایت اصول فنی شامل مسیرگشایی حدبستر رودخانه برای عبور سیلاب‌هایی با دوره بازگشت ۵۰ ساله و ۱۰۰ ساله، بستر را از حالت طبیعی خارج کرده و به خیابان، زیرگذر و کنارگذر تبدیل کرده اند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: مهرانه رود اکنون تحت تاثیر تغییرات، ظرفیت خود را از دست داده و تبریز از سوی مسیل‌های موجود در خطر آنی و بالقوه سیل قرار گرفته است.

غفارزاده، ادامه داد: با وجود شناسایی موقعیت‌های احتمالی سیل تبریز، باید مطالعات و اجرای عملیات رفع خطرات به موقع انجام و چاره اندیشی شود در غیر این صورت این شهر حتما در زمان وقوع سیلاب، خسارت بسیار سنگین جانی و مالی را متحمل خواهد شد.

وی یادآوری کرد: شهرداری تبریز باید با حمایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت کشور، اعتبار لازم برای حل و فصل این مشکل اساسی شهر را در اختیار داشته باشد زیرا جبران خسارت سیل تبریز به عنوان یک فاجعه در سطح ملی ناممکن است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی، اقدامات غیرسازه‌ای مانند تدوین شرح خدمات مطالعات برای تهیه نقشه‌های پهنه بندی سیلاب مناطق جمعیتی، تهیه نرم افزار و تعیین دبی با دوره‌های بازگشت مختلف در تمامی نقاط رودخانه‌ها و مسیل‌ها، پیگیری رفع تصرفات، تشکیل جلسات کارگروه‌ سیل و تهیه نقشه‌های توپوگرافی رودخانه‌ها و مسیل‌های استان از جمله اقدامات این شرکت برای جلوگیری از سیلاب است.

غفارزاده، افزود: نقشه‌های توپوگرافی برای مطالعات بستر و حریم رودخانه و مسیل اولین قدم در شناسایی موقعیت‌های خطرناک وقوع سیل بوده که تاکنون برای ۸ هزار کیلومتر از طول رودخانه‌ها و مسیل‌های استان تهیه شده است.

وی با اشاره به رپرگذاری حدبستر رودخانه‌ها و مسیل‌های مهم استان به طول ۹۰۰ کیلومتر، یادآوری کرد: یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر از مسیر حریم رودخانه‌ها نیز در ۱۰ سال اخیر رفع تصرف شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: ساماندهی رودخانه‌های قزل اوزن، ارس، شهرچای و آجی چای در طول ۹۰ کیلومتر انجام شده و سالیانه ۱۲۰ مجوز برای سایر ارگان‌ها صادر می‌شود تا دیواره‌های مورد نیاز در مسیر رودخانه‌ها ساخته شود.

غفارزاده، ادامه داد: با توجه به این‌که اعتبارهای لازم برای پیشگیری از خطرات سیل کمتر از یک درصد از اعتبارهای لازم برای جبران هزینه‌های بروز سیل است بنابراین به صرفه است که ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار لازم سالیانه برای پیشگیری از سیل بدون کم و کاست در اختیار شرکت آب منطقه‌ای قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه حدود ۴ درصد از خسارت سیلاب مربوط به عوامل طبیعی و قهر طبیعت است، اظهار داشت: ۵۱ درصد خسارت سیل در فصل تابستان و ۴۳ درصد در فصل بهار روی داده است و بیش از ۸۹ درصد از خسارت سیلاب مربوط به تصرفات بستر رودخانه است.