احیای دریاچه ارومیه نیازمند انجام تکنیک‌های کاهش تبخیر است

بهروز ساری صراف در گفت‌وگویی ، با اشاره به پروژه انتقال آب از سایر حوضه‌های آبریز مثل رود ارس و یا زاب به این دریاچه، گفت: انتقال آب از ارس اقدام چندان خوبی نیست و اگر می‌خواهیم ارومیه را نجات دهیم، باید با امکانات خود ارومیه این ‌کار را بکنیم تا ارس و سایر مناطق آسیب نبینند و با کم آبی مواجه نشوند.

وی با بیان این‌که انجام پروژه‌های کانال کشی برای آبرسانی به دریاچه ارومیه بیشتر یک اقدام تبلیغاتی است، گفت: ارس آب شیرین دارد که برای کشاورزی و پرورش نسل آینده منطقه خود به آن نیاز دارند، با وجود این‌که امیدواریم دریاچه ارومیه قطعا احیا شود اما مشکل اینجاست که نباید این احیا با تخریب مناطق دیگر آغاز شود.

وی افزود: ارس آب چندان زیادی ندارد و مردم منطقه نیز برای خود حق آبه‌ای از این رود دارند. اگر مقداری از این آب با کانال سرباز به دریاچه وصل شود، قطعا در طی مسیر رسیدن، مقدار زیادی از آب تبخیر خواهد شد، اگر با کانال سربسته نیز انتقال یابد، حتی اگر تبخیر هم انجام نگیرد، قطعا در طی ۳۰۰ کیلومتر راه، تلفات و پرت خواهد داشت و باز هم آب چندانی به ارومیه نخواهد رسید.

صراف متذکر شد: ما مخالف کار و اقدام جهت احیای دریاچه ارومیه نیستیم، بلکه می‌گوییم تنها راه برای احیای این دریاچه انتقال آب از حوضه‌های مجاور نیست و باید نوع کار و احیا فرق کند. باید تکنیک‌های کاهش تبخیر را در خود منطقه به جای صرف هزینه‌های بالا جهت احداث کانال‌ها بکار بگیریم تا حداقل همین آب را حفظ کنیم چرا که با این شرایط طی سه ماه آتی، قطعا موجودی آب دریاچه به زیر یک میلیارد مترمکعب آب خواهد رسید.

وی در تحلیل وضعیت دریاچه ارومیه با توجه به وقوع پدیده خشکسالی در سال جاری، اظهار کرد: ۱۰ درصد از آب دریاچه به طور مستقیم از آسمان و بارش ابرها تامین می‌شود و ۹۰ درصد باقی نیز از رودخانه‌هایی که آب خود را از ذوب برف‌ها می‌گیرند، به این دریاچه می‌رسد. اما امسال با کاهش میزان بارندگی باران و برف رو به رو هستیم.

وی افزود: در زمستان سال گذشته برف چندانی نبارید، پس رودخانه‌هایی که با این شرایط، اندک آبی در اختیار دارند نیز در مسیر رسیدن به دریاچه یا به سدها که منبع تامین آب شرب مردم است، هدایت می‌شوند و یا توسط زارعان و کشاورزان به زمین‌های زراعی منحرف می‌شوند، پس نمی‌توان از این رودخانه‌هایی که به نفس افتاده و آبی ندارند، انتظار آبرسانی به دریاچه را داشت.

این استاد دانشگاه تبریز با اشاره به بارش باران‌های سال آبی ۹۸_۹۹، اظهار کرد: سال گذشته با یک پدیده‌ای به نام تابستان سرد رو به رو بودیم. به طوری که میانگین دمای تبریز در تابستان طی ۵۰ سال اخیر همواره در حدود ۲۷ تا ۲۸ درجه و یا حتی ۳۰ درجه سانتی گراد می‌رسید اما در تابستان سال ۹۹ چهار درجه افت دما داشتیم و هوا در تابستان گذشته، نسبت به سال‌های قبل تر خنک بود.

وی با بیان این‌که ویژگی تابستان سرد، تبخیر کم است، افزود: دریاچه ارومیه در تابستان سرد ۹۹ وضعیت بسیار خوبی داشت ولی با همین وضعیت مطلوب نیز حدود دو میلیارد مترمکعب آب در طی سه ماه از سطح آن تبخیر شد که اگر ۵۰ درصد آن در دریاچه می‌ماند یک ذخیره الهی بود و می‌توانستیم به ذخیره آب در دریاچه اقدام کنیم اما متاسفانه فرصت سوزی کردیم.

وی متذکر شد: سال‌هایی که فضا و شرایط برای کارهای ذخیره سازی آب و تکنیک‌های آبخوان‌داری فراهم بود تا منجر به حفظ آب دریاچه و کاهش تبخیر آن شود و تناژ محصولات کشاورزی با افزایش بهره وری بالا برود، هیچکدام از این اقدامات را انجام ندادیم، انگار که واقعیت اقلیم ما خشک نیست.

صراف ادامه داد: تلفات تبخیر دریاچه ارومیه امسال بسیار بیشتر از سال قبل خواهد بود چون دمای هوا در همین اوایل بهار بیداد می‌کند و نشان می‌دهد که امسال با کوتاهی فصل بهار و تابستانی پنج ماهه رو به رو هستیم.

وی با انتقاد از عملکرد دولت در عدم اتخاذ تدبیرات لازم جهت مقابله با تنش‌های زیست محیطی، گفت: سازمان آب منطقه‌ای، حفاظت محیط زیست و سایر نهادهایی که وظایفی در این حوزه دارند، در جهت مقابله با پدیده‌هایی چون ریزگردها و آلودگی هوای سطح شهرهای صنعتی و به خصوص خشکسالی دریاچه ارومیه شاید مطالعاتی کرده باشند ولی هیچ اقدام جدی تاکنون انجام نداده‌اند در حالی که وظیفه مقابله با چنین پدیده‌هایی را دارند.

وی گفت: وضعیت فعلی دریاچه ارومیه با سه میلیارد و ۶۴۰ میلیون مترمکعب آب نسبت به میانگین دراز مدت (با ۱۵ میلیارد مترمکعب آب) در مرحله بحران قرار دارد ولی می‌توان این شرایط را مدیریت کرد و این حجم از آب را نگه داشت. ما یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب در طول سال گذشته از سطح این دریاچه به وسیله تبخیر از دست دادیم، در حالی که می‌توانستیم با تکنیک‌هایی خاص کاهش تبخیر آن را نگه داریم.