آذربایجان شرقی، رتبه نخست کشور در تولید سنجد

به گزارش پایگاه خبری بامدادفردا، شهرام شفیعی، افزود: درخت سنجد یکی از درختان میوه‌دار و مقاوم است که به واسطه ویژگی‌های خاص خود در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، به‌ویژه در استان آذربایجان شرقی و عمدتاً در حوضه دریاچه ارومیه کشت و بهره‌برداری می‌شود. این درخت نه تنها به عنوان منبع غذایی و دارویی مهم شناخته می‌شود، بلکه نقش بسزایی در حفظ محیط زیست و بهبود کیفیت خاک دارد.

وی افزود: کل سطح زیر کشت سنجد در استان حدود ۳۶۰ هکتار است که از این میزان، ۳۳۰ هکتار سطح بارور و۳۰ هکتار سطح غیر بارو است. پیش‌بینی می‌شود امسال حدود ۶۴۰ تن محصول از این باغات برداشت شود.

شفیعی بیان کرد: میانگین عملکرد محصول سنجد بین یک تا ۲.۵ تن در هکتار است و در شرایط بهینه و مدیریت صحیح باغات، عملکرد آن به ۳ تن در هکتار نیز می‌رسد. براساس آخرین آمارنامه رسمی کشاورزی کشور، استان آذربایجان شرقی از نظر سطح زیر کشت و میزان تولید سنجد دارای رتبه نخست کشور است و ۳۳ درصد سنجد کل کشور در این استان تولید می‌شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به پراکنش سطح زیر کشت در شهرستان‌ها اظهار کرد: کاشت درخت سنجد هم به‌صورت تک‌محصولی و هم به‌صورت کاشت در حاشیه مزارع و باغات انجام می‌شود. در این میان، شهرستان آذرشهر با ۱۸۰ هکتار سطح زیر کشت، تبریز با ۴۳ هکتار، میانه با ۲۵ هکتار، اسکو با ۱۷.۵ هکتار و مرند با ۱۱ هکتار به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم استان را به خود اختصاص داده‌اند.

شفیعی تصریح کرد: از جمله ویژگی‌های مهم سنجد می‌توان به سازگاری بالا با شرایط اقلیمی آذربایجان، بهبود خاک و حفظ محیط زیست، کاربردهای غذایی و دارویی، تحمل دمای بالا تا ۴۰ درجه و پایین تا منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد، و نیاز آبی بسیار کم اشاره کرد.

وی افزود: سنجد درختی مقاوم به خشکی با نیاز آبی بسیار پایین است و می‌تواند با حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر بارندگی سالانه به‌خوبی رشد کند. نیاز آبی این درخت در شرایط اقلیمی آذربایجان شرقی حدود ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار مترمکعب در هکتار در سال برآورد می‌شود که بسته به شرایط اقلیمی، نوع خاک و روش‌های مدیریتی متغیر است. این ویژگی، سنجد را برای کشت در مناطق دارای کمبود آب بسیار مناسب می‌سازد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی  همچنین گفت: از ارقام عمده سنجد در آذربایجان شرقی می‌توان به ارقام عنابی، دره‌وار، قیزیل، حاج حسین، مملی و… اشاره کرد.

شفیعی درباره فواید سنجد اظهار کرد: میوه سنجد سرشار از ویتامین‌های C و E و مواد معدنی مانند آهن و کلسیم است. این میوه در تهیه مربا، دسر و نوشیدنی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و به ‌عنوان میان‌وعده‌ای سالم و مغذی مصرف می‌شود. سنجد به‌عنوان دارویی طبیعی برای بهبود مشکلات گوارشی، تقویت سیستم ایمنی بدن و درمان التهاب‌های مختلف شناخته می‌شود. در طب سنتی نیز مصرف آن برای درمان بیماری‌های تنفسی و تقویت قلب توصیه شده است.

وی در ادامه به ظرفیت‌های صنایع پایین‌دستی و ارزش افزوده سنجد اشاره کرد و گفت: میوه سنجد به طور گسترده در تولید مربا و کنسرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل طعم خاص و خواص دارویی، دارای بازار مصرف مناسبی است. همچنین از این میوه عصاره و اسانس‌هایی استخراج می‌شود که در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی کاربرد دارند. علاوه بر این، از سنجد در تهیه فراورده‌های غذایی مانند نوشیدنی‌ها و دسرها نیز استفاده می‌شود که به دلیل طعم خوشایند و خواص مغذی، مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار گرفته است.

شفیعی افزود: با توجه به ویژگی‌های خاص سنجد و کاربردهای گسترده آن، ارزش افزوده بالایی برای این محصول وجود دارد. برای مثال، تولید مربای سنجد می‌تواند چندین برابر قیمت میوه خام ارزش داشته باشد. همچنین استفاده از این محصول در طب سنتی و بازار دارویی به دلیل خواص درمانی متعدد آن، ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کند.

وی به چالش‌ها و فرصت‌های توسعه کشت سنجد نیز اشاره کرد و گفت: از جمله چالش‌های موجود می‌توان به کمبود آگاهی کشاورزان نسبت به روش‌های بهینه کشت و برداشت و نیز لزوم ایجاد بازارهای مناسب برای فروش و معرفی بهتر فواید سنجد اشاره کرد در مقابل، فرصت‌های ارزشمندی نیز وجود دارد؛ از جمله اینکه توسعه کشت سنجد می‌تواند به‌عنوان منبع درآمد پایدار برای کشاورزان محلی عمل کند. همچنین با افزایش آموزش و آگاهی در زمینه کشت و بهره‌برداری علمی از سنجد، می‌توان کیفیت و کمیت تولید این محصول را به‌طور چشمگیری ارتقا داد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: درخت سنجد در آذربایجان شرقی به‌عنوان یکی از محصولات باغی با پتانسیل اقتصادی بالا و سازگاری مطلوب با شرایط اقلیمی استان شناخته می‌شود. با توجه به نیاز آبی کم، مقاومت در برابر شرایط سخت اقلیمی و خواص غذایی و دارویی متنوع، توسعه کشت سنجد می‌تواند به‌عنوان منبعی پایدار برای افزایش درآمد کشاورزان محلی مورد توجه قرار گیرد.

وی تأکید کرد: افزایش آموزش و آگاهی کشاورزان، توسعه صنایع فرآوری و حمایت از بازار مصرف سنجد، نه تنها موجب بهبود وضعیت اقتصادی بهره‌برداران می‌شود، بلکه نقش مهمی در حفظ محیط زیست و تنوع زیستی منطقه خواهد داشت.