خلاصه تاریخ تبریز به قلم ثقه‌الاسلام شهید

کتاب «تاریخ امکنه شریف و رجال برجسته» با شمارگان یکهزار نسخه توسط انتشارات «اختر» تبریز به زیور طبع آراسته و روانه بازار نشر شده است.

این کتاب، در اصل، تشریح تاریخ و وضعیت بقعه سیدحمزه، بقعه عینالی، بقعه صاحب الامر و مجموعه تاریخی «باغشمال» تبریز است و مرحوم ثقه الاسلام با استناد به کتب تاریخی معتبر و مشاهدات و تجربیات عینی خود آن را به رشته تحریر درآورده است.

چهره گشا به عنوان محقق، بخش ارزشمندی با عنوان «تعلیقات» به کتاب مرحوم ثقه الاسلام افزوده است که خوانش و فهم آن را برای مخاطبان تسهیل می کند.

چهره گشا در مقدمه ای بر این کتاب نوشته است: “اثر حاضر با عنوان «تاریخ امکنه شریفه و رجال برجسته» یکی از مهم ترین و ماندگارترین آثار قلمی شهید نیکنام «میرزاعلی ثقه الاسلام خراسانی تبریزی» می باشد که بنا به خواهش حسینقلی خان نظام السلطنه، پیشکار آذربایجان، در شعبان ۱۳۲۴ هجری قمری نوشته شده و با توجه به اهمیت مباحث مطرح شده، در ردیف کتاب های مهم تاریخی کهن شهر تبریز و آذربایجان قرار گرفته است.

در این اثر مولف به بررسی چهار مورد از اماکن تاریخی تبریز (بقعه سید حمزه، بقعه عین علی و زین علی (آینالی)، بقعه صاحب الامر و بنای باغشمال) پرداخته و با دیدی انتقادی و با بیان دلایل علمی مختلف، اقدام به رفع شبهه های موجود در نوشته های دیگر بزرگان نموده است.

{ثقه الاسلام} در خلال مباحث نیز هر جا لازم دیده، علاوه بر بررسی اماکن تاریخی، اشاره ای نیز به مهمترین رویدادهای آن ایام کرده است. به عنوان مثال در بحث مربوط به «بقعه صاحب الامر» به نقل از کتاب «ریاض الجنه» سید محمد حسن حسینی زنوزی خویی، به نقش خاندان دنبلی در آبادانی تبریز پس از وقوع زمین لرزه های متعدد این شهر اشاره کرده است.

تحقیق حاضر از روی نسخه چاپی سال ۱۳۳۲ هجری شمسی (با مشخصات ۴۳ صفحه که در قطع رقعی توسط چاپخانه رضایی تبریز به چاپ رسیده است)، صورت گرفته است. روش تحقیق هم بر این اساس بوده که از روی نسخه چاپی، نقل قول ها از منابع متعدد ذکر شده همچون ریاض الجنه، روضه اطهار، اولاد اطهار، روضات الجنان و جنات الجنان، نزهه القلوب، عمده الطالب، تاریخ وصاف، حبیب السیر و … استخراج و ضمن توضیحات لازم با استفاده از دیگر منابع موجود سعی در ارائه مطالب بیشتر جهت آشنایی خوانندگان با مباحث مطرح شده بوده که در پایان کتاب در فصلی جداگانه با عنوان «تعلیقات» آورده شده است.

برای آشنایی بیشتر با مولف اثر نیز در ابتدای کتاب، فصلی با عنوان «شرح حال شهید نیکنام میرزاعلی ثقه الاسلام تبریزی» که شامل شرح حال آثار قلمی، اوضاع آذربایجان و تبریز در زمان اشغال روسهای تزاری و دستگیری و اعدام ثقه الاسلام توسط روسها می باشد،آورده شده است.

امید است بازنشر این اثر مورد استفاده و پسند محققان و علاقمندان تاریخ قرار گیرد”.